Тогтвортой хөгжил

ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÕªÃÆËÈÉÍ ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ
ТАЛААРХ ТӨРИЙН БОДЛОГО

АГУУЛГА

УДИРТГАЛ ............................................................................................................................................ 3

НЭГ. ÒÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÕªÃÆËÈÉÍ БОЛОВСРОЛ
1.1 Òîãòâîðòîé õºãæлийн онол, үзэл санаа……………………….……………….6
1.2 Òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîëîâñðîë ба бîëîâñðîëûí øèíý÷ëýë……………...15

ХОЁР. МОНГОЛЫН ТÎÃÒÂÎÐÒÎÉ ÕªÃÆËÈÉÍ БОЛОВСРОЛЫН БОДЛОГО,
ТҮҮНИЙ ХЭРЭГЖИЛТ
2.1 Òогтвортой хөгжлèéí áîëîâñðîëûí òàëààð òºðººñ áàðèìòàëæ áóé
áîäëîãîд хийсэн шинжилгээ…………………………………………………..38
2.2 Òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîëîâñðîëûí бодлогын хэрэгжилтэд хийсэн
судалгаа………………………………………………………………………….46
2.3 Òогтвортой хөгжлийн бодлого, түүний хэрэгжилтэд нөлөөлөхүйц зарим
арга замыг тодорхойлох……………………………………………………….61

ДҮГНЭЛТ………………………………………………………………………………………67

НОМ ЗҮЙ……………………………………………………………………………………….68




Òîâ÷èëñîí ¿ãèéí òàéëáàð


Òîâ÷èëñîí ¿ã Òàéëáàð
ТХБ Тогтвортой хөгжлийн боловсрол
БНБ Бүх нийтийн боловсрол
ХБОБ Хүрээлэн буй орчны боловсрол
НҮБ Нэгдсэн Үндэсний байгууллага
ЮНЕСКО НҮБ, боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын байгууллага
НҮБХХ Нэгдсэн Үндэсний байгууллагын хөгжлийн хөтөлбөр
ДБХС (WWF) Дэлхийн байгаль хамгаалах сан
ГТХАН (GTZ) Германы техникийн хамтын ажиллагааны нийгэмлэг
ÀÁÁ Àëáàí áóñ áîëîâñðîë
ÀÕÁ Àçèéí õºãæëèéí áàíê
ÁÄÁ Áàãà, äóíä áîëîâñðîë
ÁÍÕÁ Áàãà íàñíû õ¿¿õäèéí áîëîâñðîë
ÁÑØÓß Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ÿàì
ÁÑØÓ Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààí
ÄÁ Äýýä áîëîâñðîë
ÄÍÁ Äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í
ÅÁÑ Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëü










УДИРТГАЛ
Сэдэв сонгосон үндэслэл
XXI зууны дэлхийн тогтвортой хөгжлийн түгээмэл үзэл хандлагад нийцүүлэн байгаль орчин, нийгмийн хөгжлийн тэнцвэрийг эрэмбэ дараатай хангах замаар эдийн засгаа экологийн баримжаатай хөгжүүлэхийн гол үндэс суурь нь тогтвортой хөгжлийн боловсрол юм.
Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийг байгаль орчны даац, чадавхид нийцүүлэн тогтвортой хөгжүүлэх, иргэний эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг баталгаажуулах, байгалийн унаган төрхийг хадгалан хамгаалах, эрх зүй, эдийн засгийн үндсийг бүрдүүлэх, байгалиа нандигнан хайрлаж ирсэн уламжлалыг сэргээн өвлүүлэхэд тогтвортой хөгжлийн боловсролыг бүх нийтэд эзэмшүүлэх нь чухал юм.
Ìîíãîë óëñàä òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîëîâñðîëûã õºãæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð òºðººñ áàðèìòëàõ öýãöòýé áîäëоãî, ¿ð ºãººæòýé ¿éë àæèëëàãàà õýðýãæ¿¿ëýõ àæèë á¿õýëäýý ýõëýëèéí øàòàíäàà ÿâæ áàéíà ãýæ ¿çýæ áîëîõîîð áàéíà. ÁÑØÓß-ààñ 2005 îíä “Á¿õ íèéòèéí áîëîâñðîëûí îð÷ëûí íýãäñýí ¿íýëãýý” áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí îíîøëîãîî õèéõ ¿íäñýí äýýð áîëîâñðóóëàí Ìîíãîл Óëñûí çàñãèéí ãàçðààñ 2006 îíä áàòëàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà “Ìîíãîл Óëñûí áîëîâñðîëûã 2006-2015 îíä õºãæ¿¿ëýõ Ìàñòåð òºëºâëºãºº“ íü á¿õýëäýý òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîëîâñðîëûí ¿çýë ñàíààíä ñóóðèëñàí þì.
Тогтвортой хөгжлийн áîëîâñðîëûí áîäëîãî, òºëºâëºëò, óëìààð ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýã÷ ñèñòåì áîëîõ àëáàí áà àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí õýëáýðýýð èõ, äýýä áîëîí åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí ñóðãàëòûí àãóóëãàä шинээр òóñãàãäàæ ýõëýýä áàéгаа зэрэг амжилт байгаа боловч бодлогыг хэрэгжүүлэх ажил удаашралтай, энэ чиглэлээр хийсэн судалгаа үгүйлэгдэж байна.
Èéìээс, Òогтвортой хөгжлийн боловсролын талаарх бодлогыг шинжилж òîäîðõîéëîõ ¿¿äíýýñ ýíýõ¿¿ ñýäâèéã ñîíãîí àâñàí þì.
Судалгааны ажлын зорилго
ÒХБ-ыí бодлого, түүний хэрэгжилтэд нөлөөлөхүйц зарим арга замуудыг санал болгоход судалгааны ажил зорино.

Судалгааны ажлын зорилтууд
Äýýðõ зорилгод хүрэхийн тулд дараах зорилтуудыг дэвшүүлж ñóäàëãààíû àæëàà õèéñýí áîëíî.Үүнд:
• Тогтвортой хөгжил (ТХБ) ба Тогтвортой хөгжлийн боловсрол (ТХБ)-ын үзэл санаа, агуулгыг судлах;
• ÒХБ-ын тàëààð òºðººñ áàðèìòàëæ áóé áîäëîãîд шинжилгээ хийх
• ТХБ-ын бодлогын хэрэгжилтэд судалгаа хийх
• ÒХБ-ыí бодлого, түүний хэрэгжилтэд нөлөөлөхүйц зарим арга замыг тодорхойлох.
Сэдвийн судлагдсан байдал
Магистрын ажлын хүрээнд дараах ном товхимол, хөтөлбөр, баримт бичгүүдийг ашиглаж, судалгаа шинжилгээг хийсэн. ͯÁ, ò¿¿íèé òºðºëæñºí áàéãóóëëàãóóä õºãæèë, õ¿ð‎ý‎ýëýõ îð÷íû àñóóäàëä îíöãîé àíõààð÷ 1972, 1992 îíóóäàä õî¸ð óäàà äýëõèé äàõèíûã õàìàðñàí ͯÁ-èéí õýìæýýíèé áàãà õóðàë çàðëàí õóðàëäóóëæ õ¿í òºðºëõòíèé øèíý çóóíä ìºðäºõ ãîë ÷èã áàðèìæààã òîäîðõîéëсон ͯÁ-ûí Õºãæëèéí Õºòºëáºð, “Äàÿí äýëõèéí 21 ä¿ãýýð çóóíû òîãòâîðòîé õºãæèë" баримт бичиг гаргасан. Уг баримт бичгийг үндэслэн Ìîíãîë óëñûí çàñãèéí ãàçðààñ 1998 îíä ñàéøààí áàòàëñàí "Ìîíãîë óëñûí XXI çóóíû òîãòâîðòîé õºãæëèéí õºòºëáºð"-ò òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîëîâñðîë, ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãààã "×àíàðòàé áîëîâñðîëûí òºëºº ºðñºëäºõ òýì¿¿ëýë áèé áîëæ, òºð, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, ñîíèðõîëûí á¿ëýã, áàãø, ñóðàëöàã÷èä, ýöýã ýõ, èðãýäèéí îðîëöîî íýìýãäýõ õàíäëàãà áèé áîëñíîîð áîëîâñðîëûí øèíý÷ëýëèéí ºíººãèéí òºëºâ áàéäëûã òîäîðõîéëæ áîëíî" õýìýýæýý. Ýíý àæëûí íýã õýñýã áîëãîæ ìàíàé óëñûí èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèéí ñóðãàëòàíä çîðèóëàí "Òîãòâîðòîé õºãæèë" õýìýýõ ñóðàõ áè÷ãèéã 2003 îíд çîõèîí õýâë¿¿ëсэн байна. Уг сурах бичигт Òîãòâîðòîé õºãæëèéí ¿çýë áàðèìòëàëûí ò¿¿õýí õºãæèë, Òîãòâîðòîé õºãæëèéí ¿íäñýí óõàãäàõóóí, Äýëõèé äàõèíû 21 ä¿ãýýð çóóíû òîãòâîðòîé õºãæëèéí õºòºëáºðийн талаар болон Ìîíãîë óëñûí XXI çóóíû òîãòâîðòîé õºãæëèéí õºòºëáºð, ò¿¿íèé õýðýãæèëò, эдийн засаг байгаль орчны холбоо, нийгмийн тогтвортой хөгжлийн талаар тодорхой онол практикийг хослуулан ойлгомжтой хэлбэрээр туурвисан бүтээл юм.

ТХБ-ын зорилт болох ТХ-ын хичээлийг заах багш нарт зориулж гарын авлага, арга зүй болгож “Òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîëîâñðîë” (áàãøèéí íîì)-ыг 2004 îíд Ï.Î÷èðáàò, Ì.Áàÿñãàëàí, Á.×èíçîðèã нар эрхлэн гаргасан.
Судалгааны арга зүй
Судалгааны хүрээнд баримт бичгийн болон эмперик судалгааны аргыг ашигласан болно.
Тухайлбал, баримт бичгийн судалгааны хүрээнд ТХБ-ын талаар төрөөс баталсан хөтөлбөр, боловсролын зарим хуулийг авч үзсэн.
Мөн эмперик судалгааны хүрээнд экспертийн ярилцлага, санал асуулга зэргийг хийсэн болно.
Судалгааны ажлын дэвшилтэт болон практик ач холбогдол
• Òîãòâîðòîé õºãæëèéí үзэл санааг боловсролын бодлогод зөв оновчтой тусгах арга замуудыг тодорхойлсноор ТХБ-ын сургалтын хөтөлбөр боловсруулахад дөхөм болно.
Магистрын ажлын бүтэц, агуулга
Ýíýõ¿¿ ñóäàëãààíû àæиë нь Удиртгал, 2 бүлэг, 5 зүйл, Дүгнэлт хэсгээс бүрдэж байна. Удиртгал хэсэгт: Сэдэв сонгосон үндэслэл, судалгааны ажлын зорилго, судалгааны ажлын зорилтууд, сэдвийн судлагдсан байдал, судалгааны арга зүй, судалгааны ажлын дэвшилтэт болон практик ач холбогдол, магистрын ажлын бүтэц, агуулга зэрэг багтсан болно.
Тус ажлын нэгдүгээр хэсэгт: Тогтвортой хөгжлийн онол, үзэл санаа болон Тогтвортой хөгжлийн боловсрол ба боловсролын шинэчлэлийн тухай тусгасан.
Хоёрдугаар хэсэгт: Òогтвортой хөгжлèéí áîëîâñðîëûí òàëààð òºðººñ áàðèìòàëæ áóé áîäëîãî болон Òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîëîâñðîëûí бодлогын хэрэгжилтэд шинжилгээ (асуулга, ярилцлага) хийж, Òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîëîâñðîëûí бодлогын талаар зарим санааг дэвшүүлсэн.
Эцэст нь дүгнэлт хийж, шаардлагатай материалуудыг хавсаргасан болно.