Yvнтэй холбоотойгоор сvvлийн єдрvvдэд байгаль орчны чиглэлээр ажилладаг тєрийн бус байгууллагуудын тєлєєлєлтэй уулзалт зохион байгуулж буй. Єчигдєр уул уурхай, ашигт малтмалын хайгуул, олборлолтоос vvдэн сvйдсэн байгаль орчныг хамгаалах чиглэлээр vйл ажиллагаа явуулдаг “Монгол нутаг мину” эвслийн гишvvн хєдєлгєєнvvдийн тэргvvлэгчидтэй уулзлаа. Уулзалтад Байгаль орчны сайд Ц.Шийлэгдамба болон яамны бvх газар, хэлтсийн дарга нар оролцсон.
Говь-Алтайд эхэлсэн ураны хайгуулыг зогсоожээ
Ийм мэдээг тус аймгийн “Салхин Сандаг” холбооны тэргvvн Ж.Тvдэвдорж дуулгасан юм. Дэлгэр сумын нутагт ураны хайгуул хийж эхэлснийг єнгєрсєн жилээс нутгийнхан эсэргvvцэн нэлээд хэл ам таталсны дvнд саяхан УМХГ-аас шалгалт очжээ.
Шалгалтаар цєєнгvй зєрчил илэрсэн тул ураны хайгуулын ажлыг зогсоож, лицензийг цуцлах тухай саналыг АМГТХЭГ-т хvргvvлсэн гэнэ. Говь-Алтайд єнєєдрийн байдлаар 261 хайгуул, ашиглалтын тусгай зєвшєє¬рєл олгосон байгаа аж. Хэдийгээр Євєрхангай, Баянхонгор шиг уул уурхайгаас vvдэлтэй аюул, байгаль орчныг сvйтгээд эхэлчихээгvй ч ийм хэмжээний лиценз олгосон байгааг анхаарах ёстой гэж “Салхин Сандаг” холбооныхон vзэж буй.
Цэнхэр суманд хоёр хєрєє рам єдєр, шєнєгvй мод бэлтгэсээр...
Архангай, Євєрхангай аймгийн нутагт байгаль хамгаалах зорилгоор нэгдсэн “Ариун суварга” хєдєлгєєнийхний ярьснаар сvvлийн гурван жил Цэнхэр сумын тєвд хоёр хєрєє рам єдєр шєнєгvй ажиллаж байгаа аж.
Хэдхэн хоногийн ємнє гэхэд л залуухан хар мод бэлтгэж банз болгон зvсч байхтай таарчээ. Ер нь хєдєєд, тэр дундаа дээрх хоёр аймагт ой модыг их хэмжээгээр сvйтгэж байгаа гэнэ. Ийм байхад аймгийн МХГ, Байгаль орчны албаныхан бие бие рvvгээ тvлхчихээд, дараа нь баахан ажил хийсэн болж тайлан гаргаад суудаг хэмээн “Ариун суварга” хєдєлгєєнийхєн шvvмжилсэн. “Чи яагаад байгаль сvйтгээд байна” гээд очих¬оор тэднийг шоолох маягтай угтдаг аж. Тэгэхээр та бvхэн байнга хєдєє давхиж очоод шалгаад байж чадахгvй учир нутгийн иргэдийн дуу хоолойг сонсооч гэсэн саналыг тэд тавьж байна лээ. Yvний зэрэгцээ гол горхи бохирдож, хатаж ширгэсээр байгаа гэнэ. Архангай аймгийн Цэнхэр сумын нутагт “Монгол газар”, “Алтан Дорнод Монгол”, “Сайлиг” зэрэг компани алтны хайгуулын 19, ашиглалтын 11 лиценз авч, 1999 оноос эхлэн алт олборложээ. Тэд 3000 гаруй га газрын хєрсийг орвонгоор нь эргvvлснээс Орхон, Урд Тамир, Цэцэрлэгийн голд цутгадаг том, жижиг 11 гол ширгэсэн байна. Дээрх аймгуудад байдаг халуун рашааны орчимд жуулчны баазууд олноороо байрлаж, рашааны усыг ийш тийш нь татаж урсгаснаас болоод мєн хатаж ширгэх болжээ.
Эгийн голын УЦС барих ажлыг зогсоосонд нутгийнхан шинэ Засгийн газарт баярлаж ба
Эг-Yvрийн голын ай савд хайрлаж хамгаалах зvйл арвин. Гэтэл Хєвсгєл аймгийн нутагт ашиглалт, хайгуулын 277 лиценз олгосны 149 нь Эг, Yvрийн сав дагуу байгаа юм.
Єдгєє Эгийн гол Алаг-Эрдэнэ сумын нутагт тасарсан байгаа аж. Yvнээс болоос дээрээс урсаж ирсэн загас, жараахай тэр орчимд хайргадаж vхэж эхэлжээ. Иймээс голын тасарсан урсгалыг нєхєхєд анхаарахыг БОЯ-наас хvссэн. Нєгєєтэйгvvр Хєвсгєлийн Мєрєнгийнхєн жилдээ 20 мянган машин мод тvлж байна. Yvний 80 хувийг нь Алаг-Эрдэнэ сумын нутгаас огтолдог ажээ. Нэг vгээр Эг, Yvрийн ай сав дахь ой модыг хайр найргvй огтчиж байна. Энэ vйдлийг таслан зогсоохын тулд яамтай хамтарч ажиллахад хєдєлгєєнийхєн бэлэн байгаа ажээ.
Баржин уулын зургаан тээрмийг яагаад хураасангvй вэ?
Тєв аймгийн Заамарт єнєєдрийн байдлаар уул уурхайн компаниудын хєлд єртєж эвдэрсэн 1600 га, лиценз нь цуцлагдаж, эзэд нь явчихсан нєхєн сэргээлт хийгээгvй 2100 га талбай байгаа аж.
Техникийн нєхєн сэргээлт ердєє 15 хувьтай. Биологийн нєхєн сэргээлт нэг хувь ч хvрэхгvй. Хамгийн ноцтой нь Заамар сумын тєвєєс долоон км зайтай Баржин ууланд “АШБ” гэдэг Хятадын 100 хувийн хєрєнгє оруулалттай компанид хууль зєрчин лиценз олгожээ. Бvр Баржин уулыг улсын тусгай хэрэгцээний газраас хvчээр хасаад лиценз олгосон байна. “Єнгєрсєн жил БОЯ, YХЯ, УМХГ-ынхан шалгалтаар явахдаа Баржин ууланд байсан зургаан тээрмийг хураагаагvй. Мєнгєн усаар ажилладаг тээрэм шvv дээ. Гэтэл хураагаагvй. Мєн тэр орчмоос авсан хєрсний шинжилгээгээр мєнгєн усны агууламж зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс 20-40 дахин их байсныг нууцалчихсан, саяхан бид олж мэдлээ. Заамар ирээдvйн Хонгор болоход ойрхон байна. Ийм байхад яагаад энэ компани шалгалтын гадна vлдээд байна вэ? “АШБ” компани тайландаа 300 кг алтны нєєцтэй гэж бичсэн байсан, тийм биш ээ.
Тэнд 300 тонн алт байгаа. Бас энэ компани нєєцийн буюу хайгуулын тайлангаа гаргаагvй байсан мєртлєє 2004 он ашиглалтын лиценз авчихсан байна лээ. Тэнд ажилладаг хvмvvс харуулд нь мєнгє атгуулаад жаахан хvдэр аваад гарахад л саяар нь олдог гэдгийг баримттай мэднэ. Гэтэл “АШБ” компани улсад хоёрхон кг алт тушаасан байгаа” хэмээн “Тосон Заамар-Туул” гол хєдєлгєєний тєлєєлєгч хэлсэн. Тэд vvнд анхаарлаа хандуулаач гэсэн хvсэлт, шаардлагыг БОЯ-нд тавьсан юм. Мєн нєхєн сэргээлтийн vнэлгээг эргэж харах, шинэчлэх цаг болсныг анхааруулж байлаа. Хэдэн жилийн ємнєх тооцоогоор нэг га-д мод тарьж нєхєн сэргээлт хийхэд 1.3 сая тєгрєг зарцуулахаар байж. Мэдээж энэ тоо єнєєдєр нэмэгдэнэ. Гэтэл 2004 онд баталсан стандартаар бол нэг га-д нєхєн сэргээлт хийхэд 124 мянган тєгрєг л зарцуулахаар тогтоожээ. Yvнээс vvдэн нєхєн сэргээлт олигтой хийгдэхгvй, компаниудыг нєхєн сэргээлтэд бага мєнгє зарцуулж байна гэж хэлэх, шаардах аргагvй болоод байгаа аж.
Хуурамч бичгээр шонгийн мод бэлтгvvлжээ
Увсын Хяргас, Цагаанхайрхан сумын нутагт vйл ажиллагаа явуулдаг “Алаг нvдэн Мєндєєхэй” хєдєлгєєнийхєнд ч ой мод сvйтгэх, гол горхи хатаж ширгэх, гар аргаар алт олборлогчдын зовлон байна. Тариалан, Тvргэн, Бєхмєрєн суманд хятадууд хууль бусаар алт олборлоод байна, “нинжа” нар хэтэрлээ гэх гомдол сvvлийн vед тасрахаа больжээ. Дээр нь Хяргас, Цагаанхайрханд модыг их хэмжээгээр бэлтгэж байгаа гэнэ. Шонгийн мод бэлтгэхийг зєвшєєрсєн гэх бичигтэй компаниуд єнгєрсєн жил дээрх сумдаас мод бэлтгэсэн байна. Гэвч эл бичигт нь Увс аймгийн нэр байхгvй, хуурамч байсан аж. Одоо захиргааны хэрэг vvсгээд явж байгаа гэнэ. Шонгийн мод бэлтгэсэн “Алтай трест” компани гоожинд 9200, “Дэвшил ус” 3500 тєгрєг тєлжээ. Адилхан шонгийн мод бэлтгэж байгаа хоёр компанийн гоожингийн мєнгє ийм зєрvvтэй байгааг хєдєлгєєнийхєн гайхаж буйгаа илэрхийлсэн. Аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газар, Байгаль орчны албаныхан ийм харилцан адилгvй байдлаар тооцоолон гоожингийн мєнгийг авсан байна. Дээр нь модны vйлдвэр нь шон гэчихээд банз бэлтгээд байх нь бас цєєнгvй ажээ.
Хангайн нуруунд бороо оруулах тєхєєрємжийг яаравчлан суурилуулахыг хvслээ
Хангайн нуруунаас эх авч хангай, хээр тал, говийн бvсийг дамжин 435 км урсахдаа 175 км кв талбай бvхий Улаан нуурыг vvсгэдэг байсан Онгийн гол єдгєє тасарсан. Монголын говийн экологийн тэнцвэрийг хадгалахад онцгой нєлєєтэй Улаан нуур ч газрын хєрснєє шургаж, хатаж ширгэж, 57 мянган хvн ундны болон хэрэглээний усаар гачигдаж, мал, амьтан нутгаа орхин дайжихад хvрчээ. Yvний буруутан нь алтны шороон ордуудад олборлолт хийхдээ голын гольдролыг бvрмєсєн єєрчилж, нєхєн сэргээлт хийлгvй хаясан алтны компаниуд. Онцолбол “Эрэл”-ийн алтны уурхай буруутай. “Онги голынхон” хєдєлгєєнийхєн Экологи, эдийн засгийн vнэлгээний тухай Ой голын сав дагуу ашигт малтмалын лиценз олгохгvй байх талаар хууль боловсруулахаар БОЯ-тай ярилцаж байгаа аж. Мєн “Онги чацаргана” хэмээх ажлыг хийхээр тєлєвлєжээ. Онги голын дагуу чацарганы мод, бут тарих юм байна. Мєн сурах бичиг гаргаж эхэлжээ. Харин Хангайн нуруунд бороо оруулах тєхєєрємж суурилуулах ажил УЦУОШГ-т гацаад байгааг хэллээ. Энэ ажилд зориулан улсын тєсєвт 120 сая тєгрєг тусгаж єгсєн гэнэ. Иймээс тэртээ тэргvй хєрєнгє мєнгийг нь шийдээд єгчихсєн байхад яаравчлаасай хэмээн хєдєлгєєнийхєн хvссэн юм. Ийн байгаль орчныг хамгаалахын тєсєл нэгдсэн хєдєлгєєнvvд БОЯ-той хамтран ажиллах чиглэлээ тодорхойлж, асуудлаа ний нуугvй хэлэлцлээ.
Д.ЭЛБЭРЭЛТ
дугаар 046
Мэдээллийн эх сурвалж:
No comments:
Post a Comment